Kveldúlfsmálið
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. Aðalvandamál þessarar greinar: vantar t.d. tengla,laga málfar |
Kveldúlfsmálið var eitt stærsta átakamál í íslenskum stjórnmálum árin 1936-1938.
Það snerist um að útgerðarfyrirtækið Kveldúlfur, sem var á tímapunkti eitt stærsta útgerðarfélag Íslands, skyldi vera tekið til gjaldþrotaskipta eða jafnvel þjóðnýtt vegna háar skuldar til Landsbankans. Félagið kom illa út úr heimskreppunni eins og mörg önnur togarafélög þannig skuldir söfnuðust saman vegna tapreksturs. Fimm framkvæmdastjórar fyrirtækisins voru allir synir Thors Jensens og þeir tóku mikið fé úr rekstrinum til annarra nota en útgerðarinnar.
Árið 1933 fór Héðinn Valdimarsson stjórnmálamaður, fram á það hvort Kveldúlfur ætti fyrir þeim rekstrarlánum sem Landsbankinn hafði veitt þeim, þar sem bankastjórar gerðu engar kröfur um það. Í árslok 1933 voru skuldir Kveldúlfs orðnar 5,3 milljónir króna.
Kveldúlfur hættir veiðum vorið 1937 þar sem atvinnuleysi ásamt verkafólki blasi við. Eftir það var mikið deilt um framtíð Kveldúlfs. Alþýðuflokkurinn lagði fram frumvarp til Alþingis um gjaldþrotaskipti fyrirtækisins, frumvarpið innihélt þá tillögu að stofna þriggja manna matsnefnd til að meta eignir Kveldúlfs og átti það að miðast við frjálsa sölu eignanna á þessum tíma. Ef það hefði komið í ljós að félagið átti ekki fyrir skuldum sínum átti að setja á laggirnar aðra nefnd sem værir samansett af fimm einstaklingum þar sem verkefni þeirra var að sjá um uppgjör Kveldúlfs og líka að sjá um útgerð togaranna á meðan þessi skil stæðu yfir. En þetta frumvarp varð að engu því Framsóknarflokkurinn vildi ekki styðja það.[1][2]
Skoðanir flokkanna
breytaÞetta frumvarp sem nefnt er hér fyrir ofan sýnir blákalda skoðun Alþýðuflokksins á þessu máli, hefði frumvarpið gengið í gegn þá hefði Kveldúlfur verið auðveldlega sagður gjaldþrota og eignir þess notaðar til að borga upp skuldirnar og ríkið tekið við útgerð togaranna. Svo hægt er að segja að flokkurinn vildi hreinlega negla síðasta naglann í kistu félagsins.
Framsóknarflokkurinn var sammála Alþýðuflokknum með það mál að stöðva þurfti þessa gráðugu starfsemi Kveldúlfs en vildi ekki fara jafn hratt og hart í það og Alþýðuflokkurinn gerði. Sagt var að flokknum fannst Héðin Valdimarsson og Alþýðuflokkurinn hans vera að sækja þetta mál af meira kappi en forsjá. Blaðið “Dagur” segir að Sjálfsstæðisflokkurinn hefði ekki stoppað þetta fjársukk og græðgina í Kveldúlfi ef þeir hefðu fengið að ráða.[2]
Endir og lausn
breytaStjórnendur Landsbankans fengu að ráða um örlög Kveldúlfs og þeir voru komnir með þá skoðun að fyrirtækið ætti ekki fyrir skuldum sínum og það yrði að setja upp raunhæft veð fyrir þeim. Samningar voru gerðir í mars 1937 og nánast allar eignir Kveldúlfs og jarðeignir Thors Jensens voru settar sem trygging fyrir þessum skuldum. Eigendur fyrirtækisins töfðu nógu lengi til þess að ná að bjarga eignum sínum. Kveldúlfur gerði upp allar skuldir sínar árið 1941 og náðu sér aftur á strik á stuttum tíma.[1]